strona glówna / Łódzkie getto

Łódzkie getto

Izolacja

Getto łódzkie wyróżniało się na tle innych gett w okupowanej Polsce niespotykanym stopniem izolacji. (więcej…)

Źródło: Muzeum Miasta Łodzi

Praca

System pracy przymusowej był w łódzkim getcie szczególnie rozbudowany. (więcej…)

Źródło: The Art Gallery of Ontario (AGO Collection)

Głód

Nawet stawki żywieniowe przeznaczone dla osób wykonujących ciężką pracę fizyczną lub pracujących po 10 godzin na dobę (a nawet dłużej) ledwie wystarczały by utrzymać się przy życiu. (więcej…)

Źródło: The Art Gallery of Ontario (AGO Collection)

Administracja

Mieszkańcy getta, pozbawieni kontaktu ze światem zewnętrznym, byli całkowicie uzależnieni od i pełnego patologii systemu administracyjnego. (więcej…)

Źródło: Archiwum Państwowe w Łodzi

Opieka zdrowotna

W getcie funkcjonowało łącznie siedem szpitali. We wrześniu 1942 r., wszystkich pacjentów wywieziono do obozu zagłady. (więcej…)

Źródło: Archiwum Państwowe w Łodzi

Marysin

Marysin stanowił północno-wschodnią część łódzkiego getta. Był to teren z polami uprawnymi, ogrodamii działkami. (więcej…)

Źródło: Archiwum Państwowe w Łodzi

Kronika getta

Wydział Archiwum został w łódzkim getcie utworzony już w listopadzie 1940 r. Działał na tyle długo, na ile pozwalały ciężkie czasy i warunki. (więcej…)

Źródło: Archiwum Państwowe w Łodzi

Żargon getta

Według zamysłu Chaima Rumkowskiego podstaowym językiem edukacji oraz administracji i sądownictwaw łódzkim getcie miał być jidysz. (więcej…)

Źródło: Archiwum Państwowe w Łodzi

Zagłada Żydów

Getto łódzkie istniało najdłużej ze wszystkich gett na terenie okupowanej Polski – aż do sierpnia 1944 roku. (więcej…)

Źródło: The Art Gallery of Ontario (AGO Collection)

  1. Wybuch II wojny światowej. Agresja Trzeciej Rzeszy na Polskę.

  2. Wojska niemieckie wkraczają do Łodzi.

  3. Chaim Rumkowski zostaje wybrany na Przełożonego Starszeństwa Żydów w Łodzi.

  4. Wszyscy Żydzi powyżej 10 roku życia zamieszkujący teren okupowanej Polski zostają zmuszeni do noszenia gwiazdy Dawida.

  5. Niemcy zakładają getto w Łodzi.

  6. Zmiana nazwy Łodzi na Litzmannstadt dokonana przez władze niemieckie.

  7. Odcięcie terenu łódzkiego getta od pozostałej części miasta.

  8. Hans Biebow zostaje szefem niemieckiej administracji łódzkiego getta.

  9. Ok. 1000 Żydów z Wiednia zostaje deportowanych do getta w Łodzi. Jest to pierwszy transport z Europy Zachodniej.

  10. Ok. 1000 Żydów z Pragi trafia do łódzkiego getta. Jest to ostatni tak liczny transport Żydów z Zachodu.

  11. Pierwsze transporty Żydów z łódzkiego getta trafiają do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem (70 km od Łodzi). Obóz powstał 8 grudnia 1941 i był pierwszym z sieci obozów zagłady. Do maja 1942 deportowano i zamordowano w tym miejscu ponad 57 tys. Żydów.

  12. Przemówienie Chaima Rumkowskiego na Placu Strażackim wzywające uwięzionych w getcie do oddania dobrowolnie swoich dzieci: „Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki – dajcie mi swoje dzieci! (...) Muszę przygotować tę trudną i krwawą operację, muszę odciąć gałęzie, aby ocalić pień. Muszę zabrać dzieci, ponieważ jeżeli tego nie zrobię, inni mogą być także zabrani – Broń Boże.”

  13. Tzw. „Wielka Szpera” – akcja deportacyjna obejmująca dzieci poniżej 10 roku życia, osoby powyżej 65 roku życia, chorych oraz inwalidów. W wyniku deportacji zamordowano w Chełmnie nad Nerem ponad 15,5 tys. Żydów. Jedną trzecią ofiar stanowiły dzieci do lat 10.

    image
    „Obwieszczenie o „Wielkiej Szperze” obowiązującej od godziny 17:00 5 września 1942. źródło: Archiwum Państwowe w Łodzi, zespół archiwalny: Akta Miasta Łodzi

  14. Łódzkie getto zostaje przekształcone w ogromny obóz pracy.

  15. Reichsführer SS Heinrich Himmler zarządza ostateczną likwidację getta łódzkiego. Było to ostatnie tak duże getto w okupowanej Europie.

  16. Transporty z likwidowanego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, które zakończyły się 14 lipca 1944.

  17. Pierwsze transporty ze stacji kolejowej Radegast w Łodzi do Auschwitz-Birkenau.

  18. Koniec akcji likwidacyjnej łódzkiego getta – ze stacji Radegast wyjeżdża ostatni transport do Auschwitz-Birkenau.

  19. Wkroczenie Armii Czerwonej do Łodzi. Około 600-800 Żydów, których pozostawiono do uprzątnięcia terenu getta, doczekało wyzwolenia.

  20. Proces Hansa Biebowa, szefa niemieckiej administracji getta odbywa się w Łodzi. Biebow zostaje skazany na karę śmierci.